Ontmoeting met gezondheidswerkers van de Cubaanse medische brigade Henry Reeve

Op 9 mei hadden we de gelegenheid twee actieve leden van de Cubaanse medische brigades te ontmoeten: dokter Corria Lopez en anesthesieverpleegkundige Chacon Gonzalez. Ze werden vergezeld door de Cubaanse ambassadrice in België, H.E. Yaira Jiménez Roig en verantwoordelijke gezondheid bij de ambassade Juan Carlos Camacho Camero. Ze stelden ons de indrukwekkende ontwikkeling van het Cubaanse gezondheidssysteem sinds de revolutie voor en leerden ons ook de Cubaanse medische brigades kennen: groepen gezondheidswerkers die zich vrijwillig inzetten en opgeleid zijn om noodsituaties het hoofd te bieden. Zij treden overal ter wereld op vanuit een grote solidariteit.

De transitie van Cuba’s gezondheidssysteem sinds 1959 en de revolutie

Een fundamenteel principe van het Cubaanse gezondheidssysteem, vastgelegd in de Cubaanse Grondwet, is dat het gratis is voor iedereen. Na de revolutie van 1959 werd de basis gelegd voor een sterk en kwalitatief gezondheidssysteem met hoogstaande gezondheidswerkers en infrastructuur.

Gezondheid werd een nationale prioriteit , wat heeft geleid tot een openbaar, universeel en gratis systeem waarin de patiënt centraal staat. Het aantal artsen verdubbelde 100 keer en ook het totaal aantal medewerkers in de gezondheidssector nam toe door de oprichting van een ruim aanbod aan academische vormingsprogramma’s voor artsen, verpleegkundigen, wetenschappelijke onderzoekers, professoren, laboranten enzovoort.

De omwenteling in het gezondheidsstelsel uitte zich ook in de bouw van nieuwe universitaire en andere ziekenhuizen, kraamklinieken en gespecialiseerde medische centra in alle provincies. Er zijn momenteel 290 ziekenhuizen aanwezig op het eiland.

Bij de omvorming van het gezondheidsstelsel 35 jaar geleden werd een nieuw centraal concept ingevoerd: familiegeneeskunde, een enorm verschil met de private geneeskunde. De belangrijkste basis van dit stelsel is preventie, een principe dat voor alle gezondheidswerkers ongeacht waar ze werken, centraal moet staan. De wil om te voorkomen, behandelen en levens te redden wordt als een deel van de persoonlijkheid van de artsen beschouwd.

Sinds de start van de structurele veranderingen in het Cubaanse gezondheidssysteem gaat de wil om competent personeel op te leiden voor de behandeling van patiënten in Cuba gepaard met de wens om hetzelfde werk te verrichten in het buitenland. Zo wil men de mensenrechten en in het bijzonder het recht op gezondheid voor iedereen wereldwijd waarborgen.

Cubaanse medische brigades

Om deel uit te maken van de brigades moeten de gezondheidswerkers het hoofd kunnen bieden aan verschillende noodsituaties en op de hoogte zijn van mogelijke rechtstreekse en onrechtstreekse gevolgen voor de getroffen patiënten. Omdat er een uitgebreide opleiding nodig is om dit type van patiënten te kunnen verzorgen, lanceert de regering oproepen om medisch personeel grondig te vormen om deze situaties aan te kunnen. De leden van de brigades worden op vrijwillige basis gerekruteerd, maar het meeste medische personeel in Cuba is voor dit soort situaties opgeleid. Dit vrijwilligerswerk vereist altruïsme en solidariteit, want hun engagement betekent dat de gezondheidswerkers hun gezinnen voor lange periodes en onder moeilijke omstandigheden moeten verlaten.

Sinds de eerste medische delegatie in 1963 werd uitgezonden zijn de brigades tijdens verschillende noodsituaties wereldwijd aanwezig geweest. Toen Ban Ki-Moon, voormalig secretaris-generaal van de Verenigde Naties (VN), in 2006 een noodoproep deed om ebola te bestrijden, waren de Cubaanse gezondheidsbrigades de eersten om te reageren. Hetzelfde gold in Haïti, na de aardbeving in 2010, waar duizenden gezondheidswerkers in actie kwamen in het eerste stadium van de noodsituatie. Daarna bleven ze aanwezig om de ernstige epidemiologische situatie die volgde aan te pakken. De mobilisatie van de brigades in Pakistan in 2005 duurde minder dan 24 uur. Hieruit blijkt het vermogen om snel op dergelijke rampen te reageren. Om een dergelijke prestatie te kunnen leveren, steunt de hele gemeenschap hen. Gezinnen, familieleden en buren mobiliseren zich, zodat de leden van de brigades snel en met een gerust hart kunnen vertrekken. Als een lid van een medische brigade wordt weggeroepen iemand achterlaat die zorg nodig heeft betaalt de overheid bovendien de nodige kosten hiervoor.

De duizenden missies, in 158 landen, en de duizenden behandelde patiënten tonen het succes aan van het Cubaanse systeem van medische brigades. Toch spreken ze niet graag over deze aantallen want dat geeft de indruk dat er hen iets verschuldigd is. Ze willen vooral de erkenning krijgen waar ze recht op hebben.

Tijdens de pandemie kwam de Cubaanse wetenschappelijke gemeenschap bij elkaar om een vaccin te ontwikkelen. Momenteel heeft Cuba vijf vaccins ter beschikking waardoor het land erin slaagde 92% van de bevolking te vaccineren en vaccins te leveren aan andere landen, zoals Venezuela. Maar de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wil de vaccins niet op de markt brengen en erkent hun doeltreffendheid niet, ondanks de succesverhalen. De VS oefent een grote invloed uit op de kwestie van de erkenning van de Cubaanse vaccins in de rest van de wereld.

Een gezondheidsstelsel gericht op menselijke solidariteit

Dokter Corria Lopez wijst erop dat alle artsen tijdens hun opleiding hetzelfde doel voor ogen hebben: patiënten redden. Daarom zijn de Cubaanse brigades uiterst efficiënt en veerkrachtig.

De Cubaanse ambassadrice, Yaira Jiménez Roig, wees erop dat de doeltreffendheid van de Cubaanse gezondheidsbrigades herhaaldelijk bewezen is, meer bepaald als het gaat om klimaatrampen. En toch heeft de Amerikaanse regering helemaal niet gereageerd op het aanbod om brigades te sturen naar de VS om te helpen na de doortocht van de orkaan Katrina.

De reactie van de brigades en hun hulpverlening tijdens de pandemie leverden hen een Nobelprijsnominatie op. De pandemie heeft de tekortkomingen aan het licht gebracht in landen die ervan overtuigd waren over geavanceerde medische middelen en technologieën te beschikken. Als men hun aanpak vergelijkt met het gezondheidsstelsel in Cuba, dat gebaseerd is op gratis zorg en solidariteit, stelt men vast dat het deze kenmerken zijn die er een competent systeem van maken. Voor Cuba is de essentie van geneeskunde menselijke solidariteit.

Lees het volledige artikel je op cubanismo.be.