Minister De Croo, breng het vaccin in publieke handen
Beste eerste minister De Croo,
Breng het vaccin in publieke handen. Die eis vuren gezondheidsorganisaties, mutualiteiten, vakbonden, ngo’s en de 30.000 Belgische ondertekenaars van het Europees burgerinitiatief Geen Winst Op De Pandemie nu al enkele maanden op u af. En toch blijft uw regering koppig een structurele oplossing voor de coronacrisis in de weg staan.
Zo bleek dinsdag 6 juli opnieuw tijdens de federale commissie gezondheid. De Vivaldi-meerderheid stemde een afgezwakte consensustekst die het wereldwijde tekort aan coronavaccins niet zal verhelpen. De tekst zegt niets over het tijdelijk opheffen van patenten en dwingt de farmasector op geen enkele manier tot het delen van haar kennis en technologie.
De urgentie is nochtans groter dan ooit. Wereldwijd trekt een nieuwe dodelijke coronagolf zich op gang. Australische steden gaan in lockdown, Indonesië trekt noodtenten op aan ziekenhuizen en het coronavirus slaat in meer dan 15 Afrikaanse landen om zich heen. De motor van deze golf? De gevreesde delta-variant. Veel besmettelijker dan het originele virus en met grote waarschijnlijkheid ook dodelijker.
De delta-variant zal tegen eind augustus naar schatting 90% van de coronagevallen in de EU uitmaken. De eerste effecten zien we nu al in Portugal, Spanje en de UK. Ook landen met een hoge vaccinatiegraad zijn kwetsbaar. Daar waarschuwt Dr. Tedros, de directeur-generaal van de WHO, al maanden voor: ‘Niemand is veilig, totdat iedereen veilig is’. Zolang we de coronapandemie niet overal ter wereld onder controle krijgen, zullen we ook hier gevaar blijven lopen.
Hoe dat mogelijk is? De mondiale vaccinatiecampagne stokt aan alle kanten. De cijfers kent u vermoedelijk wel. Wereldwijd heeft nog maar 23% van de bevolking een eerste prik tegen COVID-19 gekregen. In lage-inkomenslanden zakt dat percentage tot een verbijsterende 0,9%. In Afrika, waar 17% van de wereldbevolking leeft, is amper 1,5% van het totale aantal vaccins geplaatst.
De gevolgen zullen verwoestend zijn. Vooral in landen met fragiele gezondheidssystemen, maar ook bij ons. Terwijl de bevolking uitkijkt uit naar vrijheid en rust, is het risico op nieuwe varianten en besmettingsgolven groot. Door reisbeperkingen, lokale lockdowns en een verstoorde wereldwijde handel wacht ons een economische catastrofe van 7 600 miljard euro. Bovendien kan volgens Amerikaans onderzoek het aantal doden nog verdubbelen als we de huidige mondiale vaccinatiestrategie niet aanpassen.
Hoe is het mogelijk dat meer mensen doodgaan aan COVID-19 nadat we vaccins hebben ontwikkeld die mensen moeten beschermen? Het hoofd van de Afrikaanse vaccinatietaskforce, Strive Masiyiwa, spreekt van een opzettelijke wereldwijde architectuur van onrechtvaardigheid.
Terwijl miljarden burgers in de wereld wachten op een vaccin, maken de grote farmabedrijven miljarden euro’s winst door schaarste op de markt. Ze houden het aanbod vaccins kunstmatig laag en weigeren om hun kennis en technologie te delen.
De recent gestemde resolutie zal niets aan die prangende situatie veranderen. Ze blinkt vooral uit in wollige taal en veel wishful thinking. Over de TRIPS-waiver en het tijdelijk opheffen van patenten wordt met geen woord gerept. U wil daarentegen, in overleg met de patenthoudende farmaceutische bedrijven, ‘de onderlinge samenwerking en vrijwillige licentie-verlening versterken om gezamenlijk COVID-19-vaccins in maximale kwantiteit te produceren’. Maar mogen we er u aan herinneren dat vrijwillige initiatieven ons nog nergens hebben gebracht? In mei 2020 lanceerde de WHO C-TAP, een vrijwillig platform om kennis en technologie te delen. Het platform is meer dan een jaar later nog volledig leeg.
Misschien hoopt u dat de farma-industrie tot inkeer komt, maar ondertussen verliezen we kostbare tijd. We hebben krachtdadige actie nodig, geen fluwelen handschoen. Hef het intellectueel eigendomsrecht tijdelijk op, organiseer technologie- en kennisoverdracht, ondersteun de uitbouw van lokale productiefaciliteiten wereldwijd en verdeel de vaccins op een eerlijke manier.
Bijna alle landen in de wereld, wetenschappers, miljoenen burgers, Dr. Tedros, het middenveld en de paus. Iedereen is voor. U en de andere tegenstanders van onze eis dragen dus een verpletterende verantwoordelijkheid. Het is hoog tijd dat de Vivaldi-regering het geweer van schouder verandert en zich aansluit bij de oproep om van het vaccin een mondiaal publiek goed te maken. Zo wordt het voor iedereen op de planeet beschikbaar en voorkomen we dat miljarden euro’s belastinggeld op de rekeningen van de farmasector terechtkomen. Dat is niet alleen de meest effectieve oplossing, maar ook de meest rechtvaardige.
Anne Delespaul, dokter bij Geneeskunde voor het Volk en initiatiefneemster Europees burgerinitiatief Geen Winst op de Pandemie
Wim De Ceukelaire, directeur bij de ngo Viva Salud
Carte blanche verscheen in Knack.
