INTERVIEW: ‘We moeten meer samenwerken om deze crisis te overwinnen’ – Aletha Wallace, People’s Health Movement

Aletha Wallace is vrijwilliger bij Viva Salud en actief in de People’s Health Movement (PHM). In haar professionele leven doet ze de kwaliteitscontrole van bevoorradingsketens in de farmaceutische sector. Daarnaast engageert ze zich in verschillende projecten in haar gemeente Hoeilaart. In januari nam Aletha deel aan de jaarlijkse WHO Watch. Beleidsmedewerker Jasper Thys interviewde haar over die ervaring.

Kan je ons vertellen wat de WHO Watch is?

Aletha: “De WHO Watch is een initiatief van de People’s Health Movement (PHM) die vrijwilligers de kans geeft om de werking van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) op de voet te volgen. Zowel tijdens de Algemene Vergadering in mei als tijdens de Raad van Bestuur in januari. Met het team wonen we de vergaderingen bij en observeren we de debatten. In normale omstandigheden praten we in Génève ook met de afgevaardigden van de lidstaten van de WHO, maar dat kon dit jaar niet door corona. Op basis van onze observaties publiceren we commentaren en schrijven we beleidsnota’s over de belangrijkste agendapunten. PHM werkt voor de WHO Watch samen met andere organisaties die zich inzetten om het mondiale gezondheidsbeleid democratischer te maken. Het WHO Watch-team kijkt dus met de kritische bril van sociale bewegingen en sociale organisaties naar het werk van de WHO.”

Kan je ons even uitleggen hoe de WHO in elkaar zit?

“De WHO is opgebouwd uit twee grote bestuursorganen, de Algemene Vergadering en de Raad van Bestuur. De Algemene Vergadering is het besluitvormend orgaan waarin alle lidstaten zetelen. Ze bepaalt het beleid van de WHO, houdt toezicht op het budget en schrijft richtlijnen voor het werk van de Directeur-Generaal, Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus. De Algemene Vergadering komt elk jaar samen in mei. De Raad van Bestuur van de WHO bestaat uit 34 gekozen lidstaten. Die zetelen voor een termijn van drie jaar. De belangrijkste taak van de Raad van Bestuur is het uitvoeren van de beslissingen die op de Algemene Vergadering worden vastgelegd. Deze raad komt elk jaar samen in januari.”

Tussen 18 en 26 januari was het de 148e Raad van Bestuur van de WHO. Wat stond er op de agenda?

“We zitten nog altijd in een pandemie, dus corona stond centraal op de agenda. Het ging bijvoorbeeld over de reactie van de WHO op deze gezondheidscrisis. De Raad besprak hoe de WHO zich beter kan voorbereiden in noodsituaties op vlak van volksgezondheid en hoe ze lidstaten daarin nog beter kan ondersteunen. Een ander belangrijk discussiepunt was de mentale gezondheid, zowel van de bevolking als van het zorgpersoneel. Want zij hebben het heel erg zwaar gehad tijdens deze pandemie. Ook het Nagoya Protocol stond op de agenda. Daarin staan afspraken over het uitwisselen en delen van belangrijke informatie en technologie op vlak van de gezondheid. We zien nu bijvoorbeeld hoe belangrijk het is om vaccins over de hele wereld te verdelen. Natuurlijk stonden er nog andere zaken op de agenda zoals de financiering van de WHO, de veiligheid van patiënten, gelijke toegang tot medicijnen en de zogenaamde sociale determinanten van gezondheid, de omstandigheden waarin mensen opgroeien, wonen, werken, leven.”

Heeft de WHO haar belangrijke leidersrol in het internationale gezondheidsbeleid opgenomen?

“Er zijn bepaalde zaken goed gegaan, maar er zijn ook werkpunten. De Raad van Bestuur prees de rol van de WHO tijdens de pandemie in januari. De lidstaten waren tevreden over de ondersteuning die ze hebben gekregen van de WHO de laatste maanden om de crisis in te dijken. Door de financiële beperkingen kon de WHO niet al haar doelstellingen en projecten waarmaken. Tijdens de discussies kwam de vraag hoe de WHO beter gefinancierd kan wordenom haar taak onafhankelijk uit te voeren.”

Soms ontbreekt het de WHO aan macht om haar leidersrol waar te maken. Wat is er nodig om de WHO te versterken?

“De WHO heeft een heel uitgebreid programma, maar te weinig middelen om alles op een goede manier uit te voeren. Het budget is over de jaren heen gegroeid, maar er schort iets met de financiering. De bijdragen van de lidstaten tellen maar mee voor 17% van het totaalbudget van de WHO. De WHO kan kiezen wat ze met dat budget doet. De andere 83% zijn vrijwillige bijdragen. Daarmee mag de WHO niet doen wat ze wil. De donoren bepalen waar het geld voor gebruikt wordt. Daardoor kan de WHO haar werk minder onafhankelijk uitvoeren. Er is een werkgroep opgericht om na te denken over een betere en meer duurzame financiering van de WHO.”

Welke rol moet de WHO spelen in de wereldwijde verdeling van de coronavaccins?

“Dr. Tedros, de Directeur-Generaal van de WHO, hamerde in zijn openingsspeech voor de Raad van Bestuur op het belang van een wereldwijde toegang tot de coronavaccins. Hij waarschuwde zelfs voor een morele catastrofe als er geen actie ondernomen wordt. In de rijke landen zouden al 40 miljoen mensen gevaccineerd zijn, terwijl in arme landen nog maar 25 personen een spuitje hebben ontvangen. Daarom is de WHO betrokken bij een aantal initiatieven om een eerlijke verdeling van de vaccins te garanderen.

Een daarvan is de COVAX-faciliteit die werd opgezet om alle landen gelijke toegang tot vaccins te geven. Het plan was om eerst alle gezondheidswerkers en de kwetsbare mensen in de wereld te vaccineren. Maar omdat de rijke landen al bijna alle vaccins die dit jaar geproduceerd zullen worden hebben opgekocht is het erg moeilijk voor COVAX om deze doelstelling waar te maken. De lage-inkomenslanden hebben aan de WHO gevraagd om daar iets aan te doen. Maar de WHO heeft niet genoeg macht om de rijke lidstaten te verplichten de vaccins te delen.

Nu er overal nieuwe varianten van het coronavirus opduiken, is het erg belangrijk dat de verdeling van de vaccins op een rechtvaardige manier gebeurt. Anders zal de pandemie langer duren en vallen er meer doden. Daarom vinden wij met het WHO Watch team dat er meer samenwerking nodig is binnen de WHO om deze crisis te overwinnen. Dat is in het belang van iedereen.”

Teken het Europees burgerinitiatief

Niemand is veilig tot iedereen toegang heeft tot veilige en doeltreffende behandelingen en vaccins. We hebben allemaal recht op bescherming. Daarom ondersteunt Viva Salud het Europees Burgerinitiatief dat wil dat de Europese Commissie alles in het werk stelt om vaccins en behandelingen tegen het coronavirus een wereldwijd publiek goed te maken, vrij toegankelijk voor iedereen.

> Teken het initiatief