Hoe gaat het intussen met de vaccinatiecampagne in DR Congo?

Op 19 april ging de vaccinatiecampagne officieel van start in Congo. Eén maand later werden nauwelijks 20.000 dosissen toegediend op een bevolking van meer dan 90 miljoen mensen. We hadden een gesprek met enkele vertegenwoordigers van onze Congolese partner Etoile du Sud over de moeizame start van de vaccinatiecampagne en de rol van sociale bewegingen.

Hoe verloopt de vaccinatiecampagne in Congo?

Erick Kambale, voorzitter van de raad van bestuur van Etoile du Sud: “Op 10 maart kondigde het Ministerie van volksgezondheid de vaccinatiecampagne aan, maar stelde die enkele dagen later al uit tot april. De campagne zorgt voor gemengde gevoelens bij de bevolking. Mensen twijfelen of de ziekte wel bestaat in Congo en of ze zich zullen laten vaccineren. Ook sommige van onze gezondheidsactivisten die de bevolking helpen informeren stellen zich vragen over het vaccin, terwijl zij de mensen moeten informeren en sensibiliseren.”

“Mensen twijfelen omdat ze geen duidelijke informatie krijgen van het ministerie van volksgezondheid over de inhoud van het vaccin”, legt dokter Jean Bosco Bongo uit. “Dat zorgt voor wantrouwen. Ook voor ons, gezondheidsprofessionals, is die informatie belangrijk om mensen correct te informeren om hen te overtuigen zich te laten vaccineren. Er zijn vormingen nodig over hoe de overheid de campagne zal aanpakken, hoe we de producten moeten gebruiken en toedienen. Alleen zo kunnen we van deur tot deur de mensen gaan informeren. De campagne werd in maart uitgesteld door berichten over nevenwerkingen van het AstraZeneca-vaccin. Dat wou de overheid eerst verder onderzoeken, maar heeft dat onvoldoende uitgelegd aan de bevolking.”

“De bevolking was al van bij het begin van de pandemie sceptisch over de ziekte door een gebrek aan informatie over het virus”, zegt Mamie Meta, verantwoordelijk voor de genderprojecten in de provincie Hoog-Katanga. Tijdens ons werk horen we veel hypotheses en geruchten, bijvoorbeeld dat het een ziekte van witte en rijke mensen zou zijn. Daarom zetten we zwaar in op sensibilisering over afstandsregels en hygiëne. Ook over de vaccins twijfelen mensen of ze wel doeltreffend zijn, zeker na de vele mutaties van het virus.”

“Er zijn ook gezondheidsprofessionals die sceptisch zijn en meegaan in mythes of openlijk zeggen dat ze zich niet zullen laten vaccineren”, weet Jean Bosco Bongo. “Dat is een groot risico. Een gezondheidsprofessional die zich niet laat vaccineren, kan ook zijn omgeving besmetten. En behalve gezondheidsprofessional zijn we ook ouder van of kind van of verantwoordelijk voor iemand. Zij die anderen moeten informeren, moeten eerst zelf overtuigd zijn. Daarnaast hebben onze gezondheidswerkers nood aan meer beschermingsmateriaal en een extra financiële tegemoetkoming van de overheid voor hun inzet zoals we in het Westen zagen.”

Welke rol speelt Etoile du Sud in de vaccinatiecampagne?

“Sinds de uitbraak van het coronavirus is sensibiliseren onze prioriteit”, antwoordt Sylvie Luzala, voorzitster van het nationaal bestuur van Etoile du Sud. “Nog voor we instructies hadden ontvangen van de overheid of de Wereldgezondheidsorganisatie, gingen we van deur tot deur om mensen te informeren over het belang van hygiëne en afstandsmaatregelen. We stuurden gezondheidsactivisten uit naar verschillende volkswijken waar mensen geen toegang hebben tot radio, televisie of geschreven pers en helemaal niet op de hoogte zijn van de informatie die de overheid verspreidt. Nu doen we hetzelfde om de mensen te informeren dat het vaccin de beste oplossing is om uit deze pandemie te geraken.”

“Met onze wijkgezondheidswerkers staan we dichtbij de bevolking”, beaamt Jean Bosco Bongo. “Daarnaast hebben we ook een mobiele kliniek. Via die structuren kunnen we de bevolking informeren over het belang van het vaccin. Bij vorige pandemieën waren we ook sceptisch en we hebben de gevolgen gezien. Vandaag verspreidt een virus zich razendsnel over de hele wereld. Daarom moeten we ons laten vaccineren om onszelf en onze omgeving te beschermen en de verspreiding van het virus te stoppen.”

“Met onze wijkgezondheidscomités willen we de mensen correct informeren zodat ze zich bewust worden van het belang van de vaccinaties.

Via sociale media wordt veel foute informatie verspreid. Mamie Meta: “Met onze wijkgezondheidscomités willen we de mensen correct informeren zodat ze zich bewust worden van het belang van de vaccinaties. Dat vraagt veel inspanningen en extra middelen, zeker om tot bij afgelegen dorpen en bevolkingsgroepen te komen. We stelden vast dat veel mensen daar niet eens op de hoogte waren van het virus.”

Ook vandaag wacht Etoile du Sud niet op instructies van hogerhand om de mensen te sensibiliseren om zich te laten vaccineren. Erick Kambale: “De boodschap die we overbrengen is dat het vaccin voor iedereen in Congo beschikbaar moet zijn. Want wie niet gevaccineerd is, kan de hele wereld blijven besmetten, zeker wanneer het virus muteert. Het is die boodschap die we proberen brengen zonder het over het vaccin zelf te hebben, want dat kampt met een geloofwaardigheidsprobleem, omdat er te weinig officiële wetenschappelijke informatie beschikbaar is. Wij focussen dus op het belang van het vaccin en dat het voor iedereen toegankelijk moet zijn.”

Op een bevolking van meer dan 90 miljoen mensen zijn er slechts 1,7 miljoen dosissen beschikbaar volgens het Ministerie van volksgezondheid. Intussen besliste de Congolese overheid om de 1,3 miljoen dosissen van AstraZeneca, die het kreeg via het Covax-initiatief, te verdelen onder andere Afrikaanse landen omwille van de gerapporteerde nevenwerkingen en het wantrouwen bij de bevolking.

Erick Kambale: “Dat kleine aantal beschikbare dosissen ontmoedigt de mensen nog meer. Wie zal een vaccin krijgen en wie niet? We hebben meer gezondheidsactivisten nodig om nog meer te sensibiliseren. Er is tijd nodig. Zelfs als de minister vandaag de richtlijnen voor de vaccinatie tegen Covid-19 communiceert, dan zijn die enkel bruikbaar als de bevolking zich wil laten vaccineren. Momenteel zien we geen initiatieven van de overheid om op grote schaal te sensibiliseren. En dat is de uitdaging waarvoor we nog meer gezondheidsactivisten willen opleiden en omkaderen zodat ze goed voorbereid aan de slag kunnen gaan.”