De medicalisering van honger: controverse rond UNICEF en Plumpy’nut

03.11.2020

In de laatste editie van Beet The System, het jaarlijkse magazine van FIAN, nam onze beleidsmedewerker Jasper de medicalisering van honger onder de loep.

Toenemende honger

Wereldwijd neemt de honger toe. Dat stelt een rapport van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties. In 2018 steeg het aantal ondervoede mensen in de wereld naar schatting tot 821 miljoen. Dat wil zeggen dat ongeveer één op negen mensen in de wereld chronische honger lijdt. De coronapandemie zal die trend met grote waarschijnlijkheid versterken. Niet alleen voor chronische honger, maar ook voor ernstige en acute gevallen van ondervoeding. Volgens sommige experten zal het aantal acuut ondervoede personen tegen het einde van 2020 verdubbelen tot 265 miljoen.

Kant-en-klare therapeutische voeding

Om deze onrustwekkende trend af te remmen, lanceerden UNICEF en het Wereldvoedselprogramma begin april een plan om de ondervoeding van kinderen aan te pakken. Een belangrijke element in dat plan is het gebruik van kant-en-klare therapeutische voeding (Ready to Use Therapeutic Food, RUTF), zoals Plumpy’nut. Dat zijn energierijke voedingssupplementen met toegevoegde mineralen en vitaminen die worden aanbevolen bij ernstige en acute vormen van honger. Ze worden meestal aangewend voor een periode van 6 tot 8 weken en zijn erg nuttig om in een humanitaire noodsituatie, zoals bij een conflict of langdurige droogte, de acute fase van ondervoeding door te komen.

Wondermiddel of controversieel product?

Toch worden RUTF ook steeds vaker ingezet om andere vormen van honger te bestrijden. Op aansporen van grote voedingsbedrijven gebruiken internationale organisaties zoals UNICEF en het Wereldvoedselprogramma de producten ook voor chronische vormen van ondervoeding. Door hun supplementaire voedingsstoffen voor te stellen als quick fix voor ondervoeding in de wereld, hopen multinationals zoals Unilever en Danone de gigantische afzetmarkt van 821 miljoen chronisch ondervoede personen voor zich te winnen. Ze herleiden honger tot een tekort aan vitaminen en mineralen en negeren de complexe socio-economische en politieke wortels van honger.

Geen duurzame oplossing

De neiging om honger te gaan medicaliseren en te focussen op kant-en-klare recepten biedt absoluut geen duurzame oplossing voor de ondervoeding in de wereld. Producten als Plumpy’nut zijn nuttig in extreme noodsituaties, maar geen wondermiddel om chronische honger de wereld uit te helpen. 37 euro per maand is weinig om een kind van de dood te redden, maar erg veel om miljoenen mensen in een afhankelijkheidsrelatie te duwen die structureel niets aan de situatie verandert. In plaats daarvan moet de toegang tot reeds bestaande voedselvoorraden verzekerd worden en een beleid worden gevoerd de structurele oorzaken van ondervoeding aanpakt. Het recht op voeding en sociale rechtvaardigheid moeten daarin centraal staan.